5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları 1. Tema Çocuk Dünyası Sayfa 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, Ben Bir Çınar Ağacıydım Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 20 Cevabı,
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Geleneksel çocuk oyunlarımızdan hangilerini biliyor ve oynuyorsunuz?
Saklambaç , seksek , ebelemece , 5 taş , el yakmaca , korebe , – çelik çömbelek oyunu , mendil kapmaca vb.
2. Oyun oynarken istemeden de olsa bir canlıya zarar verdiğiniz oldu mu? Arkadaşlarınızla paylaşınız.
Hayır olmadı.
3. Oyun oynarken dikkat etmemiz gereken kurallar nelerdir?
*Oyuncuların hakkını çiğnememeliyiz.
*Oyunculara saygılı ve sevgi dolu yaklaşmalıyız.
*Adil ve merhametli olmalıyız.
*Oyunun kurallarına uymalıyız.
*Hakkımızı aramalı ama haddimizi de bilmeliyiz.
*Arkadaşlık ortamını muhafaza etmeliyiz.
*Kaba ve kötü konuşmamalıyız.
*Kaba ve kötü davranmamalıyız.
*Yapıcı ve alttan alan taraf olmalıyız.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 21 Cevabı,
BEN BİR ÇINAR AĞACIYDIM
Bir çınar fidanıydım önce. Ak saçlı, bir gün beni kucağına alarak bir cadde kıyısındaki çukura dikti. Can suyumu verdi. Devrilmeyeyim diye bir de destek verdi böğrüme. Geriye çekilerek uzun uzun baktı bana. O anda çok sevinçliydim. Henüz küçüktüm ama besinimi ala ala büyüyecektim. Kocaman kocaman dallarım, geniş yüzlü yapraklarım olacaktı. Bulunduğum yerdeki kuruluk ve sıkıcılık benimle gidecekti. Bir yandan da yakınımdaki apartmanları şeneltecektim. İnsanlar pencerelerden bana baktıkça yorgunluklarını gidereceklerdi. Gözleri dinlenecekti. Sıkıntılıyken sevinç duyacaklardı. Yeşilimden gölgeme dek her şeyimi sunacaktım onlara. Kuşlar dallarımda yuva yapacaktı. Yel estikçe yapraklarımla türküler söyleyecektim. İlkin çocuktum, sonra delikanlı oldum. Gövdem epeyce kalınlaştı. Dallarım gürleşti. Kuşlar gelip dallarıma konuyordu. Bambaşkaydı kuşların ötüşleri… Apartmanın penceresinden bakanların gözleri hep bendeydi. Yeşil yeşil gülümsüyordum. Kimi kez kahkahalar attığım da oluyordu. Bir gün, bir kuş geldi, gagasında taşıdığı kuru otlarla en yüksek dallarımdan birinin arasına yuvasını yaptı. Yumurtladı. Yumurtalarının üstünde yatarak civciv çıkardı. Sabah akşam yavrularına yem taşıdı. Arılar, kelebekler, gelinböcekleri, mavikızböcekleri zaman zaman yapraklarıma kondular. Bir ikindi üzeriydi. Elinde lastik sapanı bulunan bir çocuk geldi yanıma. Çocuğun gözleri hep yukarıdaki dallarımdaydı. Yuvadaki yavrular ağızlarını açmış anne kuşu bekliyordu. Nihayet anne kuş uçaraktan geldi. İlkin bir başka dala kondu. Yukarıya bakan çocuk, elindeki sapanın lastiğini sündürüp bıraktı. Anne kuş dönerek asfalt yolun üstüne düştü. Lastik sapanlı çocuk, vurduğu kuşu cebine koyarak kaçıp gitti. O anda bütün dallarımın kuruduğunu, yapraklarımın döküldüğünü, gövdemin yandığını sandım. Yem bekleyen yavru kuşlar ağızlarını açıp açıp kapattı. Hiçbir şeyin farkında değildiler. Anne kuş gidince kendileri de açlıktan ölecekti.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 22 Cevabı,
1.ETKİNLİK
Aşağıda, metinde geçen bazı kelimeler ve bu kelimelerin anlamları verilmiştir. Anlamlarından hareketle kelimeleri örnekteki gibi bulmacaya yerleştiriniz.
1. Şenelmiş duruma getirmek, meskûn kılmak. ŞENELTMEK
2. Az denmeyecek kadar, oldukça, hayli, epeyi, epeyce, epeyice. EPEY
3. Yenilebilir, beslenmeye elverişli her tür madde, azık, gıda. BESİN
4. a) İnsan ve hayvan vücudunun kaburga ile kalça arasındaki bölümü.
b) Yan taraf. BÖĞÜR
5. Yeni dikilen fide veya fidanlara verilen az miktardaki ilk su.CAN SUYU
6. Bir şeyi çekerek uzatmak, esnetmek. SÜNDÜRMEK
7. Rüzgâr. YEL
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 23 Cevabı,
2.ETKİNLİK
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.
1. Çınar fidanı, büyüdüğünde neler yapmayı hayal ediyor?
Bulunduğu yerdeki kuruluk ve sıkıcılığı gidermeyi, yakınımdaki apartmanları şeneltmeyi, pencerelerden bakan insanların yorgunluklarını gidermeyi, onların gözlerini dinlendirmeyi, sıkıntılarını sevince çevirmeyi, kuşların dallarına yuva yapmasını, yel estikçe yapraklarıyla türküler söylemeyi hayal ediyor.
2. Çınar ağacının sarı saçlı çocuğu sevmesini sağlayan olay nedir?
Anneleri ölen kuş yavrularını alıp evine götürmesi ve onlara sahip çıkmış olması.
3. Sarı saçlı çocuğun davranışını nasıl değerlendiriyorsunuz? Onun yerinde olsaydınız nasıl davranırdınız?
Sarı saçlı çocuk çok merhametli, yaptığı hareketi takdir ediyorum. Yerinde olsam bende aynısını yapardım.
4. Eğlenmek için anne kuşu vuran çocuğu, elinde sapanla gördüğünüzü düşününüz. Canlılara zarar vermemesi için ona neler söylerdiniz?
Anne kuşu öldürünce yavruların annesiz ve aç kalacağını düşünmesini, kendi annesi ölse neler hissedeceğini bir düşünmesini isterdim. Tüm canlıların yaşamaya hakkı olduğunu biz insanların da o canlıların yaşama hakkına saygı duymamız gerektiğini söylerdim.
5. Çınar ağacı, kendisine zarar veren insanların yaptıkları karşısında neler hissetmiştir?
Canı yanmış ve çok üzülmüştür.
6. Sizin çevrenizdeki ağaçlar da duygularını anlatabilseydi neler söylerlerdi?
Kendilerinin de birer canlı olduğu, dalları kırıldığında ya da gövdelerine bir şeylerle zarar verildiğinde canlarının yandığını söylerdi.
7. İnsanlar niçin aynı çevreyi paylaştığı bitki ve hayvanlara zarar veriyor olabilir?
Bitki ve hayvanlar karşılık veremediği için onlara zarar veriyor olabilirler. İnsan olarak onlardan üstün olduğunu onlara vurarak, yakarak, kırarak göstermeye çalışıyor olabilirler.
3.ETKİNLİK
Hikâye haritasını “Ben Bir Çınar Ağacıydım” metnine uygun olarak doldurunuz.
ŞAHIS VE VARLIK KADROSU: Ak saçlı adam, sapanlı çocuk, sarı saçlı çocuk, sarı saçlı çocuğun babası, çınar ağacı, yavru kuşlar ve anneleri, eşek ve sahibi.
YER: Cadde kıyısı
ZAMAN: Geçmiş zaman
OLAY: Bir çınar ağacının güzel hayallerle büyümesi ancak kötü olaylar yaşaması ve sonunda kuruyup kesilmesi.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 24 Cevabı,
4.ETKİNLİK
Okuduğunuz metindeki elinde sapan olan çocuğun ve sarı saçlı çocuğun davranışlarını karşılaştırınız.
Elinde sapan olan çocuk şiddeti seven ve canlılara merhamet göstermeyen düşüncesiz, acımasız bir çocuktur.
Sarı saçlı çocuk ise canlılara karşı merhametli, hayvanları seven ve onlar için çabalayan vicdanlı bir çocuktur.
5.ETKİNLİK
Siz olsaydınız metindeki çınar ağacını korumak için neler yapardınız?
Yanında olabildiğim kadar zarar vermek isteyenlere engel olurdum. Onunda bir canlı olduğu, çevredeki insanların, hayvanların ondan faydalandığını anlatırdım. Belki yanına “Lütfen bu ağacın da bir canlı oluğunu unutmayın”, “Lütfen bana zarar vermeyin” gibi dikkat çekici levhalar asardım.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 25 Cevabı,
6.ETKİNLİK
Okuduğunuz metinden, gerçek ve hayal ürünü olaylara örnekler veriniz.
Gerçek Olaylar
– Birinin ağaç fidanı dikmesi.
– Bir çocuğun kuşları sapanla öldürmesi.
– Bir çocuğun annesiz kalan kuşları beslemek istemesi.
– İnsanlar tarafından ağaca zarar verilmesi.
– Ağaca eşek bağlanması ve eşeğin ağaç kabuğunu kemirmesi.
Hayal Ürünü Olanlar
– Ağacın hayal kurması ve konuşması
– Ağacın acı çekmesi
7.ETKİNLİK
Aşağıdaki cümlelerin başına cümlede verilen bilgiler doğruysa (D), yanlışsa (Y) yazınız.
(Y) “Kimi kez kahkahalar attığım da oluyordu.” cümlesinde “atmak” kelimesi gerçek anlamda kullanılmıştır.
(D) “Bir gün, bir kuş geldi, gagasında taşıdığı kuru otlarla en yüksek dallarımdan birinin arasına yuvasını yaptı.” cümlesinde “kuru” kelimesi gerçek anlamda kullanılmıştır.
(D) “Cebinden keskin bir bıçak çıkardı. O iki parmaklık kabuğumu sıyırdı attı. Soluklarım boğuldu.
Göğsüm yandı.” cümlesinde “yanmak” kelimesi mecaz anlamda kullanılmıştır.
(Y) “Ben bir çınar ağacıydım o yol kıyısında.” Cümlesinde “yol” kelimesi mecaz anlamda kullanılmıştır.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 26 Cevabı,
8.ETKİNLİK
“Çevremizdeki canlılara nasıl davranmalıyız?” sorusundan yola çıkarak öğretmeninizin rehberliğinde bir konuşma yapınız.
Sevgili arkadaşlar;
İnsanlar olarak bizler dünya üzerindeki en akıllı ve zeki canlılarız. Bu özelliğimiz bizlerin üzerine bazı sorumluluklar yüklüyor. Bunların en başında aynı doğayı paylaştığımız diğer canlılara karşı olan sorumluluklarımız geliyor. Canlılar denildiğinde aklımıza ilk gelenler sokak hayvanları ve ağaçlar oluyor. Bizler çevremizdeki diğer canlılara karşı saygılı olmalı, onların yaşam haklarını korumak için elimizden geleni yapmalıyız.
Çevremizdeki canlıları korumak için birçok farklı yol izlenebilir. Bunun için öncelikle onların yaşamlarını gözlemlemeli, onların ihtiyaçlarının neler olduğunu anlamayız. Örneğin bir sokak köpeğinin en önemli ihtiyaçları gıda ve sudur. Şehirlerde sokak köpekleri bir şeklide yiyeceklerini bulabilseler de içecek su bulma konusunda bizlerin yardımına ihtiyaçları vardır. Çünkü eskiden olduğu gibi sokaklarda çeşmeler olmadığından bizler özellikle sıcak yaz günlerinde bir kaba su koyarak onların su ihtiyaçlarını gidermelerine yardımcı olabiliriz. Çevremizdeki yeşillikleri ve ağaçları korumak için onlara zarar verenleri uyarabiliriz. Onları sulayabilir, kuruyan dallarının budanmasını sağlayabiliriz. Sokak hayvanlarını ve doğayı koruma derneklerine üye olarak bu alandaki faaliyetlere katılabiliriz.
Aynı dünyayı paylaştığımız diğer canlıları koruyup kollayarak dünyamızın daha iyi bir yer haline gelmesine katkı sağlayabiliriz. Böylece dünyanın doğal dengesinin korunmasına ve gelecek nesillere daha güzel bir dünya bırakılmasına katkı sağlamış oluruz.
9.ETKİNLİK
Aşağıdaki üyelik formunu yönergelere uygun olarak doldurunuz.
Kendi bilgilerinize göre formu doldurabilirsiniz.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 27 Cevabı,
10.ETKİNLİK
Aşağıdaki metni “Ben Bir Çınar Ağacıydım” metni ile karşılaştırınız.
YÜRÜYEN KÖŞK
Atatürk, bir gün çiftliğe gittiğinde köşkün hemen yanındaki ulu çınar ağacının dallarını kesmeye çalışan bir bahçıvan ile karşılaşır. Hemen bahçıvanı yanına çağırarak bunun nedenini sorar. Görevli bahçıvanın cevabı şöyledir: Ağacın dalları uzamış, binanın duvarına dayanmış. Aldığı cevaptan tatmin olmayan Atatürk, düşünülmesi bile imkânsız olan bir emir verir: Ağaç kesilmeyecek, bina kaydırılacak. Görev İstanbul Belediyesine verilir. Başmühendis Ali Galip Alnar, yanına aldığı teknik elemanlarıyla Yalova’ya gelerek çalışmaya başlar. 8 Ağustos 1930 tarihinde önce bina çevresindeki toprak, büyük bir dikkatle kazılıp yapının temel seviyesine inilir. İstanbul’dan getirilen tramvay rayları döşenir. Santim santim çalışılarak bina, yapı altına sokulan raylar üzerine oturtulur. Artık binanın raylar üzerinde kaydırılarak ağaçtan uzaklaştırılması aşamasına gelinmiştir. Güzel ve sıcak bir yaz akşamında bina 4,80 m. kaydırılır. Bu olağanüstü ve riskli iş 10 Ağustos 1930 tarihinde tamamlanır ve ulu çınar ağacı da kesilmekten kurtulur. O günden beri köşkün adı “Yürüyen Köşk” olarak kalmıştır.
“Ben Bir Çınar Ağacıydım” metninde ağaçlara ve diğer canlılara kötü davranılmasından bahsedilmiştir. Bu metinde ise, Atatürk’ün ağaçlara değer verdiğinden ve bu değer yüzünden evin yerini değiştirdiklerinden bahsedilmiştir.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 28 Cevabı,
11.ETKİNLİK
a) Aşağıda daha önce okuduğunuz “Oyuncak” adlı metnin örnek bir özeti verilmiştir. Özeti okuyunuz.
Metindeki dede, kızının ve torununun evden gitmesini dört gözle beklemektedir. Çünkü torununun oyuncaklarıyla oynamayı sever. Onlar gidince, torununun odasına girerek çeşit çeşit oyuncaklarla romatizma ağrılarını bile unutacak kadar zevkle oynar. Sık sık dışarıyı gözlemeyi ihmal etmez. Bir defasında en sevdiği oyuncak olan elektrikli trenle oynarken kızına yakalandığı için tedbirli davranır. Altmış yaşını geçen bir insanın oyuncaklarla oynamaya hakkı olmadığını düşünür. Dede, çocukluğunda oyuncaklarla oynamıştır. Fakat onun oyuncakları torununki gibi değildir. Bir yanının çocuk kaldığını söylemektedir. Geçmişte oynadığı oyunlardan söz eder. Kendi oyuncaklarıyla torununun oyuncaklarını karşılaştırır. Torununun oyuncaklarından sadece plastikten yapılmış kurşun askerleri sevmez. Çocukluğundaki kurşun askerleri daha çok sever.
b) Aşağıdaki alana “Ben Bir Çınar Ağacıydım” metninin özetini yazınız. Özetinizi yazarken öğretmeninizin verdiği ipuçlarından yararlanınız.
Ben Bir Çınar Ağacıydım
Bir çınar fidanı caddenin kıyısındaki çukura dikiliyor. Sonra can suyu veriliyor ve devrilmesin diye destek konuluyor. Çınar, ileriyi hayal ediyor. Güzel günler göreceğini zannediyor. Büyüyüp gelişmeye başlayınca bir kuş yavrularıyla beraber gelip dallarına yuva yapıyor.
Daha sonra eli sapanlı bir çocuk anne kuşu vuruyor. Tabi Çınar, bu duruma çok üzülüyor. Bunun gören sarı saçlı çocuk gelip kuşlara sahip çıkıyor ve bu durum Çınar’ın hoşuna gidiyor. Bazı zamanlarda insanlar ağacın üstüne isimlerini kazıyorlar, hayvanlarını bağlıyorlar, bıçakla kabuğunu yüzüyorlar. Bu durum karşısında Çınar’ın içi kan ağlıyor.
Sonunda Çınar’ın hayatı sona erdi, böcekler yanına yanaşmaz oldu, dalları yaprakları kurudu.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 29 Cevabı,
12.ETKİNLİK
Aşağıda giriş bölümü verilen hikâyeyi tamamlayınız.
Mahallemizin en eğlenceli yeri kavak ağaçlarının altıydı. Burası tam bize göreydi çünkü ağaçların gölgesinde birçok oyun oynayabiliyorduk: saklambaç, körebe, yakan top, çelik çomak, mendil kapmaca… Zaman zaman annelerimiz de toplanıp piknik yapmak için buraya gelir hatta çoğu zaman bizim oyunlarımıza katılırlardı. Bir gün, bizim için çok değerli olan bu alana alışveriş merkezi yapılacağı haberini aldık. Gölgesinde eğlendiğimiz kavak ağaçları kesilecek, yerlerine kocaman bir beton yığını dikilecekti. İşin üzücü yanı çevremizde zaten birçok alışveriş merkezi olmasıydı. Hep birlikte oyun alanımızı nasıl kurtarabiliriz diye düşünmeye başladık.
Mahallemizin en eğlenceli yeri kavak ağaçlarının altıydı. Burası tam bize göreydi çünkü ağaçların gölgesinde birçok oyun oynayabiliyorduk: saklambaç, körebe, yakan top, çelik çomak, mendil kapmaca… Zaman zaman annelerimiz de toplanıp piknik yapmak için buraya gelir hatta çoğu zaman bizim oyunlarımıza katılırlardı. Bir gün, bizim için çok değerli olan bu alana alışveriş merkezi yapılacağı haberini aldık. Gölgesinde eğlendiğimiz kavak ağaçları kesilecek, yerlerine kocaman bir beton yığını dikilecekti. İşin üzücü yanı çevremizde zaten birçok alışveriş merkezi olmasıydı. Hep birlikte oyun alanımızı nasıl kurtarabiliriz diye düşünmeye başladık.
Sonunda içimizden biri Belediye Başkanına durumu anlatmamız gerektiğini söyledi. Sonra, Belediye Başkanının yanında gittik. Ağaçların öneminden bahsettik. O, ağaçların altında nice güzel zamanlar geçirdiğimizi anlattık. Sonunda Belediye Başkanını ikna ettik ve ağaçlar kesilmekten kurtuldu.