5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Mustafa Kemal’in Kağnısı Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 48 Cevabı,
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Millî Mücadele’nin kadın kahramanlarıyla ilgili araştırmanızın sonuçlarını arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap :
Milli Mücadele’de birçok kadın kahramanın olduğunu biliyoruz. Savaş alanında ne tür zorluklar yaşadıklarını da çok iyi biliyoruz.
- Asker Saime
- Kılavuz Hatice
- Tayyar Rahmiye
- Fatma Seher Hanım (Kara Fatma)
- Binbaşı Ayşe
2. Aşağıdaki şiirin görsellerini ve başlığını inceleyiniz. İncelemenizden hareketle şiirin konusunu tahmin ediniz.
Cevap : Milli Mücadele Dönemi konu alınmaktadır.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 49 Cevabı,
MUSTAFA KEMAL’İN KAĞNISI
Yediyordu Elif kağnısını,
Kara geceden geceden.
Sankim elif elif uzuyordu, inceliyordu,
Uzak cephelerin acısıydı gıcırtılar,
İnliyordu dağın ardı, yasla,
Her bir heceden heceden.
Mustafa Kemal’in kağnısı derdi, kağnısına,
Mermi taşırdı öte, dağ taş aşardı.
Çabuk giderdi, çok götürürdü Elifçik,
Ün salmıştı asker içinde.
Bu kez yine herkesten evvel almıştı yükünü,
Doğrulmuştu yola, önceden önceden.
Öküzleriyle kardeş gibiydi Elif.
Yemezdi, içmezdi, yemeden içmeden onlar,
Kocabaş, çok yaşlıydı, çok zayıftı,
Üzgündü bütün bütün Sarıkız, yanı sıra,
Gecenin ulu ağırlığına karşı,
Hafiftiler, inceden inceden.
İriydi Elif, güçlüydü kağnı başında,
Elma elmaydı yanakları, üzüm üzümdü gözleri,
Kınalı ellerinden bir yel geçerdi aralıksız,
Toprak gülümserdi çarıklı ayaklarına,
Alını yeşilini kapmıştı, geçirmişti,
Niceden niceden.
Durdu birdenbire Kocabaş, ova bayır durdu,
Nazar mı değdi göklerden, ne?
Dah etti, yok. Dahha dedi, gitmez,
Ta gerilerden başka kağnılar yetişti geçti gacır gucur
Nasıl durur Mustafa Kemal’in kağnısı,
Kahroldu Elifçik, düşünceden düşünceden.
Aman Kocabaş, ayağını öpeyim Kocabaş,
Vur beni, öldür beni, koma yollarda beni.
Geçer, götürür ana, çocuk mermisini askerciğin,
Koma yollarda beni, kulun köpeğin olayım.
Bak hele üzerimden ses seda uzaklaşır,
Düşerim gerilere, iyceden iyceden.
Kocabaş yığıldı çamura,
Büyüdü gözleri büyüdü, yürek kadar,
Örtüldü gözleri örtüldü hep,
Kalır mı Mustafa Kemal’in kağnısı, bacım,
Kocabaş’ın yerine koştu kendini Elifçik
Yürüdü düşman üstüne, yüceden yüceden.
Fazıl Hüsnü DAĞLARCA
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 50 Cevabı,
1.ETKİNLİK
a) Şiirde geçen aşağıdaki sözcükleri sözlük sırasına göre diziniz. Öğrendiğiniz yeni kelimeleri sözlük defterinize ekleyiniz.
Cevap : acı:al:asker:elma:gece:kağnı:nazar:ses:ün:yaşlı:
b) Yukarıdaki sözcüklerden iki tanesini seçerek cümle içinde kullanınız.
Cevap :
- Yaşlı adam yolun karşısına zor geçti.
- Ses telleri harap olmuş.
2.ETKİNLİK
Aşağıdaki soruları okuduğunuz şiirden hareketle cevaplayınız.
1. Elif’in geceleyin kağnısıyla yolda olmasının sebebi nedir?
Cevap: Elif Kurtuluş Savaşında Milli Mücadelede savaşan kahraman askerler için orduya mermi taşıyordu.
2. Şiirde Elif’in hangi özelliklerinden bahsedilmektedir?
Cevap: Kahraman olması, cesareti, fedakarlığı, kararlılığı
3. Elif, niçin Kocabaş’ın ölmesinden korkmaktadır?
Cevap: Mermileri ve cephaneliği orduya yetiştirememekten.
4. Kocabaş, niçin ölmüş olabilir?
Cevap: Sıskaydı, zayıftı Kocabaş. Bir de çok yaşlıydı. Kaldıramadı yolun yorgunluğunu.
5. Kocabaş öldükten sonra, Elif cephaneyi yetiştirmek için nasıl bir çözüm buluyor? Siz, Elif’in bu davranışını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Cevap: Kendisi Kocabaşîn yerine geçmiştir. Bu hareket takdir edilmesi gereken saygı duyulması gereken bir harekettir. Çünkü onun gibilerin bu kahramanlıkları sayesinde düşmandan kurtulmuştu bu halk.
6. Elif’in kağnıya “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adını vermesinin sebebi ne olabilir?
Cevap: Çünkü onun ordusuna onun mücadelesine hizmet için yola koyulmuştu bu kağnı yola.
7. Elif’in yerinde olsaydınız cephaneyi yetiştirmek için nasıl bir yol izlerdiniz?
Cevap: Ben de Elif gibi davranırdım. Ne olursa olsun cephaneyi yetiştirirdim.
8. Millî Mücadele’nin kadın kahramanları ile Elif’in ortak özellikleri nelerdir?
Cevap: Hepsi de cesurdur, kararlıdır, güçlüdür, kahramandırlar. Onların sayesinde bu millet esirlikten kurtulmuştur.
3.ETKİNLİK
a) ‘‘Mustafa Kemal’in Kağnısı’’ şiirinde geçen aşağıdaki kelimelerin eş anlamlılarını karşılarına yazınız.
- kara: siyah
- çabuk: seri
- yaşlı: ihtiyar
- yürek: kalp
- uzak: ırak
- ün: nam
- ulu: yüce
- evvel: ezel
- yas: matm
- asker: er
- güçlü: kuvvetli
- yel: rüzgar
b) Siz de eş anlamlı kelimelere örnekler veriniz.
- güz: sonbahar
- ilk: birinci
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 51 Cevabı,
4.ETKİNLİK
a) Yukarıdaki tabloda neler görüyorsunuz?
Kahraman Türk kadınını ve Milli Mücadeleye vermiş olduğu desteği görmekteyim.
b)“Türkiye Cumhuriyeti’nin esas düşüncesi, kadınları değil, erkekleri dahi savaş meydanına götürmemektir. Fakat Türk ulusunun yüksek varlığına, hangi taraftan olursa olsun, ilişildiği zaman, işte o zaman Türk kadınları Türk erkeklerinin bulunduğu yerde hazır ve uyanık ve etkin olacaklardır…”
Mustafa Kemal ATATÜRK
Atatürk’ün yukarıdaki sözü ile “Mermi Taşıyan Kadınlar” tablosu arasında nasıl bir ilişki vardır?
“Türkiye Cumhuriyeti’nin esas düşüncesi, kadınları değil, erkekleri dahi savaş meydanına götürmemektir.
Fakat Türk ulusunun yüksek varlığına, hangi taraftan olursa olsun, ilişildiği zaman, işte o zaman Türk kadınları Türk erkeklerinin bulunduğu yerde hazır ve uyanık ve etkin olacaklardır…”
Mustafa Kemal ATATÜRK
c) Yukarıdaki tablodan ve “Mustafa Kemal’in Kağnısı” şiirinden hareketle Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasında kadınlarımızın rolünü açıklayınız.
Kadınlarımız her türlü fedakarlıkla Milli Mücadelede yer almışlardır. Onlar kimi zaman yemek yapmışlar kimi zaman cephane taşımışlar kimi zaman da düşmana karşı savaşırken şehit olmuşlardır. Onların bu kahramanlıkları sayesinde biz bugün özgürüz.
5.ETKİNLİK
Öğretmeninizin seçeceği bir arkadaşınız tahtaya çıkıp “Mustafa Kemal’in Kağnısı” şiirindeki Elif’in yerine geçecektir. Sizler de arkadaşınıza Elif’in hayatı ile ilgili sorular sorarak ondan cevap isteyiniz.
Cevap :
6.ETKİNLİK
a) Kocabaş’ın öldüğünü gören Elif’in yüz ifadesi aşağıdakilerden hangisi ile uyumludur? İşaretleyiniz.
Cevap : 4 numara
b) Yüz ifademizin duygularımıza göre şekillenmesi konuşmamızı nasıl etkiler? Açıklayınız.
Cevap : Yüz ifademiz bizlerin duygularını açığa çıkaran en önemli göstergelerden biridir. Eğer mutluysak güleriz. Üzgünsek yüzümüz çatılır.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 52 Cevabı,
7.ETKİNLİK
a) Aşağıda Ayşe ve Zeynep’in kelime dağarcıkları verilmiştir. Verilen kelime dağarcıklarından hareketle Ayşe ve Zeynep’in oluşturabilecekleri kurallı cümleleri boşluklara yazınız.
Ayşe’nin kelime dağarcığı: yola çıktı, Elif, gece
Zeynep’in kelime dağarcığı : yola çıktı, Elif, dün gece, yetişmek, cepheye, amacıyla
b) Hangisinin cümlesi daha açıklayıcı olmuştur? Niçin?
Cevap : İkinci cümle yani Zeynep’in cümlesi daha açıklayıcı olmuştur. Çünkü daha ayrıntılıdır.
c) Kelime dağarcığımızı zenginleştirmek için neler yapabiliriz?
Cevap : Daha çok kitap okumalı, daha fazla sözlük karıştırmalıyız.
8.ETKİNLİK
a) Aşağıdaki cümlelerde uygun yerlere virgül koyunuz.
– Samsun Amasya Erzurum Sivas Millî Mücadele’de ön plana çıkan şehirlerimizdendir.
– Mustafa Kemal 27 Aralık 1919’da Ankara’ya geldi halk onu sevinç gösterileri ile karşıladı.
– Evet yurdumuzu korumak için her türlü fedakârlığı yapmalıyız.
– Son düşman askeri ülkemizi terk edene kadar mücadeleye devam edeceğiz dedi.
– Çalışmak çalışmak çalışmak! İhtiyacımız olan tek şey çok çalışmaktır.
b) Virgülün kullanımına örnek iki cümle yazınız.
Cevap :
- Ahmet, dün bize geldi.
- Mehmet pazardan elma, armut aldı.
5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 53 Cevabı,
9.ETKİNLİK
Elif kağnıyı çekmek için Kocabaş’ın yerine geçtikten sonra neler yaşanmış olabilir? Hikâye şeklinde yazınız.
Cevap :
Elif yorgundu. Elif bitkindi .Ama yine de vazgeçmeyen inatçı kararlıydı. Elif bu mermileri kahramanlara ulaştıracaktı. Durmadı Elif. Sırtladı koca arabayı. Vurdu kendini yola. Hiç durmadan dinlenmeden iki gün yol tepti. Sonunda vardı ordunun olduğu yere. Teslim etmişti namus emanetlerini. Kahraman olmuştu zaten çoktan.